เวทมนตร์ในเรื่อง คุณครูจอมเวท เนกิมะ! เป็นพลังงานของธรรมชาติ เช่น น้ำ อากาศ ที่มีอยู่รอบตัวมนุษย์ พลังงานเหล่านี้ซึมซับเข้าสู่ร่างกายมนุษย์และสามารถนำไปใช้ได้ด้วยการร่ายมนต์ หากมนุษย์ใช้พลังเวทมนตร์ในร่างกายจนหมดจะหมดสติ แต่พลังจะกลับคืนมาหลังจากนอนพักผ่อนสักครู่ วิชาการใช้เวทมนตร์มีอยู่สองตระกูล ได้แก่ ตะวันตกและตะวันออก แม้วิชาเวทมนตร์ฝ่ายตะวันตกจะนิยมใช้มากกว่า แต่ก็ยังมีคนใช้วิชาเวทมนตร์ฝ่ายตะวันออกควบคู่กันไปด้วย มนุษย์ทุกคนสามารถใช้เวทมนตร์ได้ แต่การจะใช้เวทมนตร์ให้เป็นนั้นต้องผ่านการฝึกวิชาเฉพาะทางเสียก่อน

ในทางกลับกัน "จิต" เป็นพลังงานแห่งชีวิตที่เกิดขึ้นจากร่างกายของมนุษย์ วิชาองเมียวโด ชินเมริว และวิทยายุทธจีนทั้งหลายล้วนแล้วแต่ใช้จิตเป็นแหล่งพลังงาน สังเกตได้ว่าปราณนั้นจะถูกใช้เพิ่มความแข็งแรงของร่างกายหรือให้ชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิตเป็นส่วนใหญ่ ต่างกับเวทมนตร์ที่ใช้สร้างอิทธิฤทธิ์ได้หลายๆ รูปแบบ

เวทมนตร์และจิตเป็นของตรงข้ามกัน แต่ก็ยังมีวิชา "คังกะ" (咸卦法) ซึ่งทำให้ผู้ใช้สามารถใช้เวทมนตร์และจิตในการต่อสู้ได้พร้อมๆ กัน

อนึ่ง แนวความคิดของทางตะวันออกนั้นจะเรียกทั้งเวทมนตร์และจิตว่า "จิต" ทั้งคู่ โดยเมื่อต้องการแยกความแตกต่างจะเรียกเวทมนตร์ว่า "จิตหยาง" และจิตว่า "จิตหยิน"